Uitstel van aflossing: renteswap nog effectief?

In reactie op de coronacrisis hebben de Nederlandse banken maatregelen aangekondigd om ondernemers te ondersteunen. Deels betreft dit hun rol in regelingen die door de Nederlandse staat zijn opgetuigd dan wel uitgebreid. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de borgstellingsregeling MKB (BMKB) of de Garantie Ondernemingsfinanciering (GO). Tegelijkertijd hebben de banken ook een aantal maatregelen - voor eigen rekening - aangekondigd die hun lopende kredietrelaties betreffen.

Bij deze “eigen” maatregelen van banken gaat het om een combinatie van het uitstellen van aflossingen en/of rentebetalingen en overige kosten. Bij elk van de drie grootbanken ziet de aanpak er net iets anders uit. De overeenkomst is dat alle banken (onder bepaalde voorwaarden) in principe een uitstelperiode van 6 maanden hanteren en dat zij de geplande aflossingen gedurende deze periode opschorten. De verschillen zitten bijvoorbeeld in de rentebetalingen (ook opschorten of door laten lopen) en in de duur van het uitstel (blijft huidige einddatum van de lening in stand of wordt deze ook met 6 maanden doorgeschoven).

De vraag die wij nu vaak krijgen van ondernemingen en instellingen is welke gevolgen het uitstellen van aflossingen heeft voor hun rentehedge, die meestal is aangegaan in de vorm van een renteswap. Bij een groot deel van deze leningen is het rentetarief immers gebaseerd op de variabele euribor rente en heeft de kredietnemer dit risico afgedekt door een bijpassende renteswap. Het uitstellen van aflossingen leidt dan tot een zogenaamde mismatch tussen de renteswap en de financiering waardoor er geen sprake meer is van een “perfecte hedge”. Als we voor het gemak even uitgaan van de structuur waarbij de aflossingen voor 2 kwartalen worden uitgesteld (vanaf 1 april tot en met 1 oktober 2020) en tevens de einddatum van de financiering ook met 6 maanden opschuift, ziet dit er schematisch als volgt uit.

In deze voorstelling is de renteswap nog niet aangepast aan de nieuwe situatie en is er dus geen perfecte hedge meer. Welke gevolgen heeft deze nieuwe situatie voor de klant en wat kunnen we hier eventueel aan doen?

Renterisico

Als treasury consultant zijn wij in eerste instantie gefocust op het beheersen van het renterisico van de klant. Zoals het bovenstaande plaatje laat zien leidt het uitstellen van aflossingen in feite tot extra financiering, die gelijk is aan het gearceerde deel in de figuur. Op deze extra financiering zal ook een variabele (op het euribor tarief gebaseerde) rente betaald moeten worden gedurende de volledige looptijd van de financiering. Dit betekent dat de klant door het uitstellen van aflossingen blootgesteld wordt aan een additioneel renterisico als de euribor rente op een gegeven moment toch weer gaat stijgen. Vandaag de dag lijkt dit misschien geen probleem met een euribor rente die ruim onder de 0.0% zit maar zoals u allen weet; resultaten uit het verleden ….

Accounting

Een andere zorg kan zitten in de consequenties voor de boekhouding. Wat betekent het als er geen sprake meer is van een perfecte hedge? Leidt dit er mogelijk toe dat marktwaardebewegingen van de renteswap via de P&L moeten lopen? Naar alle waarschijnlijkheid is dit niet het geval. Vaak zijn accountants gespitst op derivaten en een mogelijke mismatch tussen derivaten en leningen in het bijzonder. Echter, de focus ligt hierbij primair op “overhedges”, oftewel de situatie waarbij een deel van derivaten feitelijk overtollig is en per saldo tot een speculatieve positie leidt. Bij uitstel van aflossing is hier geen sprake van zoals uit het plaatje blijkt. Als we de renteswap niet aanpassen, is er eigenlijk sprake van een “onderhedge” omdat de nominale omvang van de swap kleiner is dan die van de lening. Technisch gezien leidt dit bij toepassing van kostprijshedge accounting weliswaar tot ineffectiviteit maar deze heeft geen gevolgen voor de P&L. Bij toepassing van IFRS verwachten we in principe dezelfde conclusie, maar ligt een en ander mogelijk iets genuanceerder afhankelijk van of u nog werkt met IAS39. In alle gevallen adviseren wij overigens om deze aanpassingen van te voren af te stemmen met uw accountant.

Oplossingen

U kunt er natuurlijk voor kiezen om het renterisico op de extra financiering “open” te laten. Het ongedekte deel betreft waarschijnlijk een beperkt deel van uw financiering en mogelijk kunt u het renterisico hierop wel dragen. Als u het risico wel wilt indekken ligt een zogenaamde “blend & extend” structuur zeer voor de hand. In dat geval vraagt u de bank; (a) om uit te rekenen wat het actuele renteswap tarief is voor het stukje extra financiering, vandaag de dag zal dit rond of zelfs onder de 0% liggen, en (b) om u een gecombineerd swaptarief te quoteren voor de hoofdsom van de volledige financiering (zie de rode lijn in de grafiek) waarbij het bestaande en het nieuwe swap tarief op basis van een gewogen gemiddelde gecombineerd worden tot een nieuw swaptarief.

Als onafhankelijk adviseur helpt Orchard Finance u graag bij uw vragen over rentehedging en overige vragen in relatie tot het aanpassen van uw financiering.